SUG‘ORILADIGAN OʻTLOQI-TAQIR TUPROQLARNING AGROKIMYOVIY TAVSIFI VA OZIQ MODDALAR ZARHIRASI (G‘ijduvon tumani misolida)

Hilola Salimova

doi:10.47390/978-9910-09-184-1/uzb-01

SUG‘ORILADIGAN OʻTLOQI-TAQIR TUPROQLARNING AGROKIMYOVIY TAVSIFI VA OZIQ MODDALAR ZARHIRASI (G‘ijduvon tumani misolida)

Date Published : 15 June 2025

Contributors

Hilola Salimova

Author

DOI

10.47390/978-9910-09-184-1/uzb-01

Keywords

Sug‘oriladigan oʻtloqi-taqir tuproq agrokimyoviy tavsif gumus oziq moddalar yalpi miqdori harakatchan oziq moddalar nitrat shaklidagi azot ammoniy shaklidagi azot harakatchan fosfor almashinuvchan kaliy oziq moddalar zaxirasi unumdorlik.

Proceeding

Vol. 1 No. 1 (2025): OʻZBEKISTON – 2030: INNOVATSIYA, FAN VA TAʼLIM ISTIQBOLLARI. I Respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari

Track

General Track

Abstract

Ushbu maqolada Buxoro viloyati G‘ijduvon tumani sug‘oriladigan oʻtloqi-taqir tuproqlarning agrokimyoviy tavsifi va oziq moddalar zaxirasi boʻyicha ma’lumotlar keltirilgan. Tumanda sug‘oriladigan oʻtloqi-taqir tuproqlar umumiy maydonning 13,7 % ni yoki 2742,9 gektarni tashkil etadi. 1984 yilga nisbatan 2022 yilga kelib tuproqning agrokimyoviy tavsifi yaxshilangan. 1984 yil tuproqning haydalma (0-20 sm) qatlamida gumus miqdori, 0,85 %, 2022 yilda haydalma (0-25 sm) qatlamida 0,82 % ni tashkil etgan. Gumus zaxirasi 38 yilda 2,9 t/ga, yalpi azot 0,3 t/ga va yalpi kaliy esa 10,5 t/ga oshgan boʻlsa, yalpi fosfor zaxirasi 0,6 t/ga kamaygan. 1984 – 2022 yillar davomida tuproq tarkibidagi harakatchan oziq moddalar (N-NO3, N-NH4 va P2O5) bilan juda kam, almashinuvchan kaliy (K2O) bilan kam ta’minlanganligi keltirilgan. Qishloq xoʻjaligi ekinlaridan yuqori va sifatli hosil olish, tuproq unumdorligini oshirish uchun organik va mineral oʻg‘itlarni oziq moddalar bilan ta’minlanishini e’tiborga olib koʻllash tavsiya etilgan.

References

1. Аринушкина Е.А. Руководство по химическому анализу почв. - M.: “Московского университета”. 1970. – 244 с.

2. Артикова Х.Т. Бухоро воҳаси суғориладиган ўтлоқи аллювиал тупроқларининг умумий физик ва айрим сув-физик хоссалари, уларнинг аҳамияти // “ЎзМУ хабарлари” журнал Тошкент - 2018. №3/1- Б. 47-51.

3. Артикова Х.Т. Бухоро воҳаси тупроқларининг экологияси, экологик ҳолати ва унумдорлиги: Б.ф.д...дисс. Автореферат. Тошкент. 2019. - 62 б.

4. Доспехов Б.А. Методика полевого опыта с основами статистической обработки результатов исследований. М.: Альянс, 2011. – 351 с.

5. Методы агрохимических, агрофизических и микробиологических исследований в полевых хлопковых районах. - Т.: СоюзНИХИ, 1963. - 440 с.

6. Қўзиев Р.Қ., Абдураҳмонов Н.Ю., Халилова Н.Ж., Собитов Ў.Т., Раҳимбердиев Ў. Бўз-воҳа тупроқларининг айрим регионал хусусиятлари. “Тупроқ унумдорлиги ва қишлоқ ҳўжалиги экинларининг ҳосилдорлигини оширишнинг долзарб масалалари”. Республика илмий-амалий конференцияси. – Т., 2014. –Б. 28-31.

7. Қўзиев Р.Қ., Тупроқлар эволюциясининг жадаллиги ва характери. fardu ilmiy xabarlari. 2015. -№ 1. –Б. 34-38.

8. Қўзиев Р.Қ., Халилова Н.Ж., Раҳимбердиев Ў. Инсон фаолияти - суғориладиган тупроқларнинг шаклланишида етакчи омил. “Ўзбекистон тупроқларининг унумдорлик ҳолати, муҳофазаси ва улардан самарали фойдаланиш масалалари”. Республика илмий-амалий конференцияси илмий мақолалар тўплами. – Т., 2013. –Б. 17-20.

9. Huang S., Xiao L.S., Zhang Y.C., Wang L., Tang L.N. Interactive effects of natural and anthropogenic factors on heterogenetic accumulations of heavy metals in surface soils through geodetector analysis. Sci. Total Environ., 789 (6) (2021), Article 147937.

10. Xu Y., Bi R., Li Y. Effects of anthropogenic and natural environmental factors on the spatial distribution of trace elements in agricultural soils. Ecotoxicology and Environmental Safety. Volume 249, 1 January 2023, 114436.

11. Xu Y.F., Li Y.H., Li H.R., Wang L., Liao X.Y., Wang J., Kong C. Effects of topography and soil properties on soil selenium distribution and bioavailability (phosphate extraction): a case study in Yongjia County, China. Sci. Total Environ., 633 (2018), - P. 240-248.

Downloads

PDF

How to Cite

Hilola, H. (2025). SUG‘ORILADIGAN OʻTLOQI-TAQIR TUPROQLARNING AGROKIMYOVIY TAVSIFI VA OZIQ MODDALAR ZARHIRASI (G‘ijduvon tumani misolida). “OʻZBEKISTON — 2030: INNOVATSIYA, FAN VA TAʼLIM ISTIQBOLLARI” Mavzusidagi Respublika Ilmiy-Amaliy Konferensiyasi, 1(1), 5-10. https://doi.org/10.47390/978-9910-09-184-1/uzb-01